گزارشات مالی را چگونه باید خواند؟

شما می‌توانید خواندن گزارش مالی یک کسب و کار را به بیرون آوردن صدف خوراکی از پوسته خود تشبیه کنید. باید بدانید که چه کاری انجام می‌دهید و تلاش کنید تا به موضوع اصلی دست یابید. شما برای بررسی گزارش مالی باید دلیل خوبی داشته باشید. علت اصلی برای آن که از عملکرد مالی و موقعیت کسب و کار آگاه شوید آن است که منفعت مالی شما به کسب و کار مورد نظر وابسته است. موفقیت و یا شکست مالی کسب و کار بر روی شما تاثیرگذار است.

روحیه خود را حفظ کنید.

نیازی نیست تا یک فرد بسیار باهوش و یا دانشمند هوا فضا باشیم تا بتوانیم نکات کلیدی یک گزارش مالی را تشخیص دهیم. می‌توانید سود خالص را در صورت سود و زیان یافته و این سود را با سایر ارقام مرتبط در صورت‌های مالی مقایسه کنید. شما می‌توانید میزان وجوه نقد را در ترازنامه بخوانید. می‌دانید که اگر کسب و کار تراز نقدی صفر و یا غیر صفر داشته باشد موضوعی جدی تلقی می‌شود و یا حتی می‌تواند مشکلی مهلک محسوب شود.

روحیه خود را حفظ کنید. نگذارید که یک گزارش مالی شما را سردرگم و نا امید کند. صورت سود و زیان را پیدا کنید و سود خالص (زیان خالص) را در آن مشخص نمایید و رو به جلو حرکت کنید.

تصمیم بگیرید که چه چیزی را می خواهید بخوانید.

فرض کنید به اطلاعات مالی بیشتری از اطلاعات موجود در مقالات روزنامه ها نیاز دارید. گزارشات مالی سالانه از شرکت‌های عمومی حاوی اطلاعات بسیار زیادی است: یک نامه از مدیر ارشد اجرایی، یک بخش برجسته و مورد تاکید، چارت‌های روند، صورت‌های مالی، پیوست‌های گسترده برای صورت‌های مالی، خلاصه‌های گزارشات قدیمی و تعداد بسیار زیادی تبلیغات سیاسی. گزارشات مالی اکثر شرکت‌های خصوصی به شکل قابل ملاحظه‌ای کوتاه تر می‌باشند. آن ها حاوی صورت‌های مالی به همراه پیوست ها هستند و نه چیزی بیشتر از آن.

شما می‌توانید تنها به خواندن بخش برجسته و مورد تاکید در گزارشات مالی اکتفا کنید. در هنگام ضرورت ممکن است چنین کاری انجام شود. شما باید نامه مدیر ارشد اجرایی به سهامداران را نیز مطالعه کنید. در حالت ایده آل این نامه به شیوه‌ای منصفانه و بی طرفانه وقایع اصلی و حائز اهمیت را در طول سال خلاصه می‌کند. با این حال مطلع باشید که نامه های چنین افرادی از سوی افراد سطح بالا و ذی نفوذ معمولا برای تعریف از خود فرد می‌باشد و عمدتا انگشت اتهام را به سوی عملکردهای ضعیفی دارد که ناشی از عواملی است که خارج از کنترل مدیران می‌باشد. آن ها را مطالعه کنید و تا حدی آن را قبول داشته باشید اما در پذیرش صحت برخی از موارد جانب احتیاط را رعایت کنید.

بسیاری از کسب و کارهای عمومی یک نسخه فشرده خلاصه شده را به جای گزارشات مالی سالانه بسیار طولانی‌تر و با جزئیات بیشتر منتشر می‌کنند. نسخه‌های کوتاه و ساده شده از گزارشات مالی سالانه برای سرمایه گذاران متوسط در بازار بورس کافی می‌باشد. اما این نسخه‌های کوچک شده برای سرمایه گذاران جدی و مدیران حرفه ای سرمایه گذاری مناسب نمی‌باشد. این سرمایه گذاران و مدیران مالی باید گزارش مالی کامل کسب و کار را مطالعه کنند و شاید بهتر باشد تا گزارش سالانه شرکت را که توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) تهیه می‌شود را نیز بررسی کنند.

دانش حسابداری خود را بهبود بخشید.

صورت های مالی، صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد قسمت‌های اصلی گزارش مالی هستند. برای آن که بتوانید صورت‌های مالی معناداری را ارائه دهید حداقل نیاز به یک فهم مقدماتی از حسابداری صورت‌های مالی خواهید داشت. نیازی نیست تا یک CPA باشید اما حسابدارانی که صورت های مالی را تهیه می‌کنند فرض می‌کنند که شما با اصطلاحات حسابداری و رویه های گزارش نویسی مالی آشنا هستید. اگر شما سواد حسابداری ندارید، صورت های مالی ممکن است مانند یک جدول سودوکو به نظر شما بیایند. خوانندگان گزارشات مالی راه دیگری جز فراگیری دانش حسابداری در اختیار ندارند. نهایتا باید بدانیم که حسابداری زبان هر کسب و کاری محسوب می‌شود.

عملکرد سود را ارزیابی کنید.

یک کسب و کار از طریق فروش محصولات و پایین نگه داشتن هزینه ها کمتر از درآمد حاصل از فروش به سود دست می‌یابند. بنابراین بهترین نقطه برای شروع جهت تحلیل عملکرد سود، درآمد خالص نمی‌باشد بلکه بهترین مکان درآمد ناخالص خواهد بود. در اینجا سوالاتی وجود دارند که باید به آن ها توجه نمود:

• چگونه درآمد حاصل از فروش در سال گذشته با سال های قبلی مقایسه می‌شود؟
• نرخ مارجین ناخالص کسب و کار چیست؟
• بر اساس اطلاعات بدست آمده از جدیدترین صورت سود و زیان یک شرکت، چگونه مارجین ناخالص و سود خالص شرکت (درآمد خالص) یا سود ناخالص (درآمد حاصل از فروش) مقایسه خواهند شد؟

نکته آخر: عملکرد سود یک شرکت را در بستر شرایط اقتصاد عمومی در نظر بگیرید.

سود هر سهم را در مقایسه با سود خالص  بررسی کنید.

همانطور که می‌دانید شرکت‌های عمومی در صورت‌های سود و زیان خود درآمد را ثبت می‌کنند. همچنین شرکت های عمومی در زیر این رقم سود کلی دوره، سود هر سهم (EPS) را که برابر با مقدار سود خالص برای هر سهم می‌باشد گزارش می‌دهند. شرکت‌های خصوصی مجبور به گزارش دادن (EPS) نیستند. با این حال (EPS) برای یک کسب و کار خصوصی تقریبا محاسبه آسانی است.

درآمد خالص را بر تعداد سهامی که صاحبان سهام در شرکت از آن برخوردارند تقسیم کنید.

ارزش مالکیت سهام یک شرکت عمومی در بازار عمدتا  وابسته به (EPS) آن می باشد. سرمایه گذاران خصوصی به طور واضح بر (EPS) تمرکز دارند و می‌دانند که این مورد، محرک اصلی ایجاد ارزش بازار برای سرمایه گذاری آن ها در کسب و کار می‌باشد. ارزش دفتری، به ازای هر سهم یک شرکت خصوصی نزدیکترین جانشینی است که شما به ازای ارزش بازار سهام آن در اختیار دارید. هر چه مقدار (EPS) بیشتر باشد، ارزش بازار برای شرکت عمومی بیشتر است همچنین ارزش دفتری هر سهم برای یک شرکت خصوصی نیز بیشتر خواهد بود.

طبیعتا شما هم اکنون فکر می‌کنید که اگر درآمد خالص فرضا 10 درصد در سال گذشته افزایش یافته باشد، پس EPS نیز 10 درصد افزایش یافته است. نتیجه گیری سریع نکنید .زیرا EPS که در واقع محرک ایجاد ارزش بازار و ارزش دفتری برای هر سهم می‌باشد، ممکن است کمتر و یا بیشتر از 10 درصد تغییر کرده باشد.

• کمتر از 10 درصد: کسب و کار ممکن است سهام اضافی در طول سال عرضه کرده باشد و یا ممکن است اختیار خرید سهام اضافی به مدیریت تعلق یافته باشد که در تعداد سهامی که برای محاسبه EPS رقیق شده استفاده می‌شود لحاظ می‌گردد. سود ممکن است به تعداد بسیار بیشتری قسمت های کوچکتر تقسیم شود.
• بیشتر از 10 درصد: کسب و کار ممکن است مقداری از سهام خود را خریده و به شرکت بازگردانده باشد. این موضوع تعداد سهام مورد استفاده برای محاسبه EPS را کاهش خواهد داد. این امر می‌تواند یک استراتژی برنامه ریزی شده برای افزایش EPS با درصدی بیشتر از درصد افزایش در درآمد خالص باشد.

درصد افزایش/کاهش در سود خالص کل سال گذشته را با درصد افزایش/کاهش متناظر با آن در EPS مقایسه کنید. چرا؟ زیرا درصد تغییرات در EPS و سود می‌تواند با هم اختلاف داشته باشند. برای یک شرکت عمومی، از EPS رقیق شده آن، در صورتی که ثبت شده است استفاده کنید. در غیر این صورت از EPS اصلی استفاده نمایید.

سود و زیان های نامعمول را مدیریت کنید.

بسیاری از صورت‌های سود و زیان به شکلی نرمال شروع می‌شوند: درآمد حاصل از فروش منهای هزینه های ناشی از فروش و هزینه های عملیاتی کسب و کار. اما پس از آن سطح نامنتظره‌ای از سود و زیان‌های غیرمعمول در مسیری پایین‌تر از خط سود نهایی دیده می‌شود. این موضوع می‌تواند به دلیل یک ساختمان سیل زده و یا دعوی قضایی باشد. یک خواننده صورت مالی زمانی که یک گزارش کسب و کار چنین سود و زیان‌های نامعمولی را در صورت سود و زیان گزارش می دهد چه کاری باید انجام دهد؟

پاسخ ساده ای برای این پرسش وجود ندارد. می‌توانید با بی تفاوتی فرض کنید که این موارد خیلی به ندرت در یک کسب و کار اتفاق می افتد و نباید به طور پیوسته در قابلیت کسب و کار در ایجاد سود اخلال ایجاد کند. به این موضوع مانند رویکرد ذهنی زمین لرزه بنگرید: زمانی که زمین لرزه به وقوع می‌پیوندد، خسارت بسیار زیادی ایجاد می‌شود، اما اکثر سال ها هیچگونه لرزه جدی ای وجود ندارد و به شکلی نرمال سپری می‌شوند. سود و زیان های نامعمول در ذات خود، غیر تکراری تلقی می‌شوند و بندرت گزارش می شوند. با این حال در رویه های معمول، بسیاری از کسب و کارها این سود و زیان ها را با یک روال منظم و تکرارشونده گزارش می‌دهند: مانند وقوع زلزله در هر سال و مانند آن.

جریان وجوه نقدی از سود را ارزیابی کنید.

هدف از یک کسب و کار تنها سودآوری نمی‌باشد بلکه ایجاد جریان نقدی از سود با حداکثر سرعت ممکن نیز می‌باشد. جریان نقدی از سود مهمترین منبع جریان نقدی به داخل یک کسب و کار محسوب می‌شود. یک کسب و کار می‌تواند برخی از دارایی های خود را به فروش رساند تا تولید وجه نقد نماید. همچنین می‌تواند با گرفت وام و یا اتخاذ چندین سهامدار، پول بیشتری را در کسب و کار به جریان اندازد. اما جریان نقدی حاصل از سود منبعی است که باید همواره راه ورود آن به کسب و کار را باز گذاشت. یک کسب و کار به این جریان نقدی برای توزیع وجه نقد به سهامداران نیاز دارند تا نقدینگی را حفظ کنند و سایر منابع سرمایه برای رشد کسب و کار را تکمیل نمایند.

صورت درآمد، جریان وجوه نقد حاصل از فروش را به داخل و خروج هزینه ها را به خارج از کسب و کار گزارش نمی‌دهند. بنابراین درآمد خالص در صورت سود و زیان رقم مربوط به جریان وجه نقد نمی‌باشد. جریان نقدی خالص حاصل از فعالیت های سودآور کسب و کار (فروش و هزینه های آن) در صورت جریان وجه نقد گزارش شده است. زمانی که به آن نگاه می‌کنید بدون شک پی خواهید برد که جریان نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی (اصطلاح رسمی برای فعالیت های سودآور) بیشتر و یا کمتر از رقم سود خالص در صورت سود و زیان می‌باشد.

به دنبال نشانه های درماندگی مالی باشید.

یک کسب و کار می‌تواند حجم فروش خوبی را ایجاد کند و حاشیه سود بسیار مناسبی داشته باشد، اما اگر شرکت نتواند صورتحساب‌های خود را به موقع پرداخت کند، فرصت های سود می‌توانند به راحتی از دست بروند. قدرت پرداخت تعهدات به احتمال قادر بودن کسب و کارها در پرداختن بدهی و توانایی آن در پیروی کامل از سایر مقررات پرداخت به موقع تعهدات می‌باشد. تحلیل توانایی پرداخت تعهدات به دنبال نشانه های درماندگی مالی است که می‌تواند باعث اختلالات جدی در عملیات سودآوری کسب و کار باشد. حتی اگر یک کسب و کار چندین میلیون دلار پول در بانک داشته باشد، باید از خود بپرسید که “قابلیت پرداخت تعهدات این شرکت چگونه است؟ آیا شکی وجود دارد که این کسب و کار می‌تواند صورتحساب های خود را به موقع پرداخت کند؟”

احتمال ارائه مجدد صورت های مالی و کلاهبرداری را تشخیص دهید.

زمانی که یک کسب و کار مدارک مالی اصلی خود را مجددا ارائه می‌دهد و نسخه ای جدید از آن را منتشر می‌کند، جبران هیچ یک از خساراتی که سرمایه گذاران به واسطه صورت های مالی گزارش شده اولیه متحمل شده اند نخواهد بود. در حقیقت تعداد بسیار کمی از شرکت ها حتی زمانی که صورت‌های مالی اصلاح شده را منتشر می‌کنند اظهار تاسف خواهند کرد.

معمولا علت ارائه مجدد صورت های مالی آن است که تشخیص داده شده است که تهیه صورت های مالی بر اساس حسابداری کلاهبردارانه انجام بوده است. در واقع CPA ها سیستم ثبت و پیگیری مناسبی برای کشف تخلفات در ثبت گزارشات مالی ندارند. در نتیجه اطلاعات موجود در صورت های مالی که برای تصمیم گیری استفاده می شوند ممکن است در آینده تغییر کنند.

محدودیت های گزارشات مالی را به خاطر آورید.

چیزهای بسیار بیشتری به جز خواندن گزارشات مالی برای سرمایه گذاری وجود دارد. گزارشات مالی منبع بسیار مهمی از اطلاعات هستند. اما سرمایه گذاران نیز باید در مورد روندهای اقتصاد عمومی و توسعه آن ها، وقایع سیاسی، دستاوردهای کسب و کار، تغییرات اجرایی، تحولات تکنولوژیکی و غیره مطلع و آگاه باشند.

زمانی که شما صورت های مالی را بررسی می‌کنید، در خاطر داشته باشید که این گزارشات حسابداری تا حدی مشروط و متغیر هستند. حسابداران تخمین ها و پیش بینی های زیادی را در ثبت درآمد حاصل از فروش بکار می‌برند و خسارات و هزینه های زیادی را ثبت می‌نمایند. برخی از ارقام نرم (ارقام محاسبه شده توسط انسان) با ارقام سخت (ارقام بدست آمده از طریق تکنولوژی) در صورت های مالی ترکیب می‌شوند. به طور خلاصه صورت‌های مالی تا حد بسیار زیادی شرطی هستند و هیچ راه رهایی از این گونه محدودیت ها در حسابداری وجود ندارد.

منبع: گروه نرم افزاری قیاس